by: Γιάννης Ευσταθόπουλος
Μάιος 2022
For a human-centric model of the 4IR: Sustainable, fair & resilientΟι τεχνολογίες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης (τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, Διαδίκτυο των Πραγμάτων, υπολογιστικό νέφος, επαυξημένη πραγματικότητα, τρισδιάστατη εκτύπωση κ.λπ.) καταλαμβάνουν πλέον κεντρική θέση στις δημόσιες συζητήσεις για το μέλλον της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος και στους σχεδιασμούς των δημόσιων αρχών και διεθνών οργανισμών για την ανάπτυξη. Στο επίκεντρο αυτών των συζητήσεων βρίσκεται η καθοριστική συμβολή που μπορούν να έχουν οι νέες τεχνολογίες σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που υπηρετούν τους παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ). Ολοένα και περισσότερες έρευνες καταδεικνύουν, εντούτοις, αρνητικές επιπτώσεις –υφιστάμενες και δυνητικές–, καθώς και κρίσιμα σημεία ευαλωτότητας των νέων τεχνολογιών. Οι αδυναμίες και οι κίνδυνοι της 4ΒΕ συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με την επικράτηση ενός εμπορευματοποιημένου μοντέλου ψηφιακής οικονομίας το οποίο συσσωρεύει –σε υπέρμετρα επίπεδα– τεχνολογική, οικονομική και ολιγοπωλιακή δύναμη. Το παρόν κείμενο πολιτικής, το οποίο συνοψίζει τις εργασίες του ευρωπαϊκού project FORCE, παρουσιάζει τις πολλαπλές ευκαιρίες και προκλήσεις που ανακύπτουν για την Ευρώπη από την 4ΒΕ. Οι προκλήσεις αυτές εκτείνονται σε ένα ευρύ φάσμα πεδίων: από την ψηφιακή κυριαρχία των ευρωπαϊκών κρατών και την ανθεκτικότητα των οικονομιών, μέχρι τις επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών στην υγεία, στις συνθήκες εργασίας, στην απασχόληση, στο περιβάλλον και στα ανθρώπινα δικαιώματα. Στο πλαίσιο αυτό, κατατίθεται μια σειρά προτάσεων σχετικά με την εμβάθυνση και τον εμπλουτισμό των τρεχουσών πρωτοβουλιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη ρύθμιση του ψηφιακού τομέα, την απελευθέρωση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων των νέων τεχνολογιών και τη διαμόρφωση ενός ανθρωποκεντρικού μοντέλου της 4ΒΕ.