Στόχοι, Προτεραιότητες & Πολιτικές της Ενεργειακής Μετάβασης στην Ευρώπη & την Ελλάδα
by: Γιάννης Ευσταθόπουλος
Μάρτιος 2022
Goals, Priorities & Policies for the Energy Transition in Europe & GreeceΟ μετριασμός της κλιματικής αλλαγής συγκαταλέγεται αδιαμφισβήτητα μεταξύ των κορυφαίων προκλήσεων που αντιμετωπίζει σήμερα η παγκόσμια κοινότητα. Τόσο ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής όσο και οι δράσεις για την προσαρμογή στις επιπτώσεις της και την προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος απαιτούν την ολοκλήρωση δομικών μετασχηματισμών στην οικονομία, τόσο από την πλευρά της παραγωγής όσο και της κατανάλωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναδειχθεί σε ηγετική δύναμη σε παγκόσμιο επίπεδο σ’ αυτή την κρίσιμη προσπάθεια. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία φιλοδοξεί να μετατρέψει την Ευρώπη στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο μέχρι το 2050. Η Πράσινη Συμφωνία αποτελεί ένα σχέδιο με ολιστικό χαρακτήρα το οποίο καλύπτει ένα ευρύ φάσμα πεδίων πολιτικής. Η εκπλήρωση των στόχων της Συμφωνίας προϋποθέτει εντούτοις την υλοποίηση ενός όγκου επενδύσεων που αναγνωρισμένα υπερβαίνει τις δυνατότητες χρηματοδότησης του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Η κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού της κλιματικής και ενεργειακής μετάβασης ανάγεται συνεπώς σε ένα ζήτημα μείζονος σημασίας για τους αρμόδιους φορείς σχεδιασμού και άσκησης της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής για την ανάπτυξη εν γένει. Στο πλαίσιο αυτό, διάφορες προτάσεις έχουν απασχολήσει τη δημόσια συζήτηση σε διεθνές επίπεδο όπως η θέσπιση παγκόσμιου φόρου στον άνθρακα, η εφαρμογή πράσινης νομισματικής πολιτικής, η ανάπτυξη βιώσιμων επενδυτικών προϊόντων και η αναθεώρηση των κανόνων δημοσιονομικής πολιτικής και ανταγωνισμού προκειμένου να διευκολύνονται οι σχετικές επενδύσεις. Οι απόψεις που διατυπώνονται στην Ελλάδα για τα ανωτέρω θέματα περιορίζονται συχνά στην αναπαραγωγή προτάσεων και απόψεων διεθνών οργανισμών και θεσμών χωρίς να προηγείται πάντα μια προκαταρτική εξέταση των όρων και δυνητικών επιπτώσεών τους. Το Παρατηρητήριο Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΕΝΑ ανοίγει τον φάκελο «Οικονομική Πολιτική & Ενεργειακή Μετάβαση» εξετάζοντας ερωτήματα όπως: • Ποια είναι η προσέγγιση της Πράσινης Συμφωνίας σε ό,τι αφορά τα οικονομικά της μετάβασης και τις σχετικές χρηματοδοτικές ανάγκες; • Ποια εργαλεία και πολιτικές προκρίνουν ειδικότερα οι διεθνείς οργανισμοί για την υποστήριξη και χρηματοδότηση της μετάβασης; • Ποια είναι η συνολική αποτελεσματικότητα αυτών των προσεγγίσεων -με κλιματικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς όρους- με βάση την πρόσφατη διεθνή εμπειρία • Υπάρχουν εναλλακτικές προτάσεις για την επίτευξη μιας έγκαιρης, αποτελεσματικής και δίκαιης μετάβασης; Συνολικά, η εξέταση της πρόσφατης διεθνούς αρθρογραφίας και βιβλιογραφίας επιβεβαιώνει ότι η αντιμετώπιση μιας πρωτόγνωρης πρόκλησης όπως η κλιματική αλλαγή, η οποία απαιτεί ριζικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο και σε ένα περιβάλλον μεγάλων και διευρυνόμενων ανισοτήτων, επιτάσσει την κινητοποίηση λύσεων και μέσων που υπερβαίνουν το σύνηθες πλαίσιο άσκησης πολιτικής. Διάφορες εκτιμήσεις και δεδομένα υποδεικνύουν ειδικότερα ότι οι μηχανισμοί της αγοράς αδυνατούν να ανταποκριθούν στις αυξημένες ποσοτικές και ποιοτικές ανάγκες και στη συνθετότητα που χαρακτηρίζει το εγχείρημα της ενεργειακής και κλιματικής μετάβασης. Το γεγονός αυτό όχι μόνο επαναφέρει στο προσκήνιο την έννοια, πρακτική και τα εργαλεία του μακροπρόθεσμου αναπτυξιακού σχεδιασμού αλλά θέτει επιτακτικά και την ανάγκη να αναζητηθούν νέες προσεγγίσεις στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής, ικανών να διασφαλίσουν ταυτόχρονα συνθήκες περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής αποτελεσματικότητας. Ειδικότερα, η εκτίμηση ότι η διασφάλιση της κοινωνικής δικαιοσύνης αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την επιτυχή έκβαση της ενεργειακής μετάβασης χαίρει πλέον διευρυμένης αποδοχής. Οι αρμόδιοι φορείς και θεσμοί άσκησης πολιτικής δεν μπορούν συνεπώς να περιορίζονται σε απλές ασκήσεις αξιολόγησης των επιμέρους εναλλακτικών αποκλειστικά με όρους κόστους-οφέλους. Οι σημερινές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες -και το ίδιο το εγχείρημα της κλιματικής και ενεργειακής μετάβασης- επαναφέρουν τη χρησιμότητα της πολιτικής οικονομίας. Στην κατεύθυνση αυτή, το ΕΝΑ -και με στόχο τη συνεισφορά στο δημόσιο διάλογο- καταθέτει μια δέσμη 10+1 προτάσεων πολιτικής και μεταρρυθμίσεων.
Download
